ton de leeuw | Vocaal Ensemble Coqu

In het najaar van 2021 staat Coqu onder leiding van Peter-Paul van Beekum. Onder de titel L’homme armé hopen wij op zaterdag 29 en zondag 30 januari 2022 concerten uit te voeren in Utrecht (Singelkerk) en Culemborg (Grote of Sint-Barbarakerk), beide om 15:30. Op 25 januari wordt bekend of de concerten door kunnen gaan. De Singelkerk zal tevens een livestream verzorgen.

De oorspronkelijke melodie l’homme armé is een inspiratiebron geweest voor vele componisten. De herkomst is echter meer dan vijf eeuwen na dato nog steeds onderwerp van discussie. Is het een verwijzing naar de aartsengel Michael, de naam van een populaire herberg in Dufay’s woonplaats of gaat het over de nieuwe kruistocht tegen de Ottomaanse Turken? Wat we zeker weten is dat het lied voor het eerst verschijnt in bronnen omstreeks de val van Constantinopel in 1453, na de belegering door de Turken.

Johannes Ockeghem (1410-1497) was mogelijk de eerste van de polyfonisten die de melodie in zijn relatief korte parodiemis Missa l’homme armé verwerkte. Het Kyrie, Gloria en Agnus Dei uit de mis worden in het programma opgevolgd door improvisaties van klarinettist Steven Kamperman. Daarnaast klinken stukken van Rudolf Mauersberger (Wie liegt die Stadt so wüst, een ‘Trauermotette’ uit 1945), Ton de Leeuw (Prière, 1954) en Rudolf Escher (Le vrai visage de la paix, 1953), die elk op eigen wijze aansluiten bij het thema.

Foto Allard Willems

Ach, m’n ziel is louter klanken
In dit uur van louter kleuren;
Klanken, die omhoge ranken
In een dolle tuin van geuren

De woorden van Paul van Ostaijen uit 1914 in zijn gedicht Avond zijn een perfecte typering voor de werken die Coqu binnenkort ten gehore brengt. Koorklank is de gemeenschappelijke deler van de Nederlandse en Vlaamse componisten uit de 20e eeuw die op het programma staan.

‘In alle vocale muziek speelt koorklank natuurlijk een rol,’ zegt dirigent Rienk Bakker (die afstudeerde op Ton de Leeuws A cette heur du jour), ‘maar de componisten in dit programma weten als geen ander de teksten zo te verklanken dat een bijna volmaakte eenheid van tekst en muziek ontstaat. Alles is klankkleur: de harmonieën, de dissonanten, de woorden, de stemverdeling. Luister maar hoe Ton de Leeuw en Raymond Schroyens er beiden in slagen om een sensuele tekstbeleving te verwezenlijken zonder sentimentele of anderszins romantische expressieve uitwassen. Ze experimenteren met de puurheid van de klank en zoeken naar de volmaakte synthese tussen tekst en muziek.’

Ook de andere componisten op het programma hebben hun eigen klankwereld weten te creëren. En waar Joost Kleppe zijn klanken reliëf geeft door de zangers aan het stampen en trommelen te zetten, geeft de (woeste) cellopartij bij de werken van Rudi Tas en Sebastiaan van Steenberge de stukken een extra spannende dimensie. Van Tomtit nest (Vic Nees) tot Juffer Lola (Daan Manneke) en het Schlaflied van Bikkembergs; ervaar zelf hoe deze muziek binnenkomt. Zonder aan te dringen – toch heel indringend.

Het stuk van Joost Kleppe (Caminante no hay camino) is geschreven in opdracht van de Stichting Pieterskerkconcerten.

Vocaal Ensemble Coqu

Tagarchief: ton de leeuw

L’homme armé

Mijn ziel is louter klanken